Ζούγκλα

Ο τίτλος είναι λίγο παραπλανητικός. Κανονικά βέβαια, δεν θα έπρεπε να είναι. Είναι άλλωστε σαφής και ξεκάθαρος, αλλά τα πράγματα έχουν χαλάσει λίγο τα τελευταία χρόνια. Έτσι όταν κάποιος γράφει ένα κείμενο ή κάνει μια εκπομπή (ονόματα δε λέμε, υπολήψεις δε θίγουμε) με τον τίτλο ζούγκλα συνήθως είναι κάποιος καταστροφολόγος που θέλει να μας πείσει ότι όλοι συνωμοτούν εναντίων μας και όλοι (οι άλλοι πάντα) είναι κακοί.

Εμένα όμως οι προθέσεις μου είναι διαφορετικές. Δεν πρόκειται να γράψω για την ζούγκλα της σημερινής κοινωνίας αλλά για τις αρετές τις ζούγκλας, τις οποίες έχουμε ξεχάσει λίγο και, σε πολλές περιπτώσεις, είναι αρκετά χρήσιμες. Για τις ανάγκες του post θα τα θεωρήσω όλα business, πράγμα το οποίο εγώ θεωρώ ούτως η άλλως, αλλά ο περισσότερος κόσμος έχει άλλη άποψη και το κείμενο δεν έχει και πολύ όρεξη για μια τέτοια αντιπαράθεση. Μάλλον, πιο σωστά θα έπρεπε να γράψω "προσπαθήστε να τα θεωρήσετε όλα business".

Αν ξεπεράσουμε τα παραπάνω και ξανασκεφτούμε τον όρο ζούγκλα το πιθανότερο είναι να μας έρθει στο μυαλό η φράση "ο δυνατότερος επιβιώνει". Κάτι το οποίο η μοντέρνα κοινωνία της τυποποίησης και των ίσων ευκαιριών για όλους, απεχθάνεται χειρότερα από όσο η Λουκά τον Πανούση. Και, δε λέω, έχει τα δίκια της. Πολλοί ωφελήθηκαν από μια τέτοια αντιμετώπιση. Ο κόσμος έγινε ομορφότερος από όταν σταμάτησαν οι βεντέτες, οι σφαγές, το ξεκαθάρισμα λογαριασμών μεταξύ καθημερινών ανθρώπων και, γενικότερα όλα εκείνα που έκαναν τον κόσμο να μοιάζει με ζούγκλα. Επειδή όμως όλα τα νομίσματα έχουν 2 όψεις, μαζί με αυτό ήρθε η υποταγή, η δουλοπρέπεια, και η μαλθακότης.

Ας μιλήσω πιο συγκεκριμένα όμως, γιατί το έχω γονατίσει λίγο το θέμα με τη γενικολογία. Όταν γίνεται μια συναλλαγή, οποιουδήποτε είδους, υπάρχει ένα προϊόν και ένα τίμημα. Συνήθως ο ένας δίνει το προϊόν και κανονίζει με τον άλλο πως θα πληρωθεί το τίμημα. Στην περίπτωση που πληρώνεται cash είναι όλα καλά. Στην περίπτωση του διακανονισμού αρχίζουν τα προβλήματα. Και το θέμα είναι: Ποιος έχει πρόβλημα σε μία συναλλαγή μεταχρονολογημένης πληρωμής;

Συνήθως οι άνθρωποι (μεταξύ των οποίων και εγώ) λένε "έχω πρόβλημα, χρωστάω". Λάθος. Διότι εφόσον χρωστάς το χρήμα είναι στην τσέπη σου. Ακόμα και να μην είναι, απολαμβάνεις ήδη ένα προϊόν ή μια υπηρεσία χωρίς να έχεις πληρώσει. Το πρόβλημα σε κάθε περίπτωση το έχει αυτός που έχει δώσει χωρίς να έχει πάρει.

Αυτός λοιπόν, που έχει να λαμβάνει, είναι κατά κάποιο τρόπο σε δυσκολότερη θέση από αυτόν που του χρωστάει. Διότι έχει φτιάξει ή αγοράσει κάτι, το οποίο του έχει κοστίσει και με σκοπό το κέρδος, και δεν έχει εισπράξει. Άρα πρέπει να κάνει κάτι για να πάρει τα λεφτά του. Και τι είναι αυτό το κάτι; Διευκολύνσεις.

Πριν συνεχίσω θα το ρίξω και πάλι για λίγο στα θεωρητικά. Ο νόμος, παρότι συμπορεύεται με τη γενικότερη θέση της κοινωνίας (βλ. 3η παράγραφο) δεν ξεχνάει την άγρια καταγωγή του ανθρώπου. Έτσι το "ουκ αν λάβεις παρά του μη έχοντος" δεν είναι απλώς απόφθεγμα του λαού, είναι νομικός όρος. Όπως (άσχετο, αλλά όχι τελείως) δεν χαλάει η διαγωγή ενός κρατούμενου από μια προσπάθεια απόδρασης (ο άνθρωπος έχει φτιαχτεί να είναι ελεύθερος, κάτι που ευτυχώς δεν ξεχνάει ο νομοθέτης).

Ο νόμος λοιπόν, προστατεύει τον αδύναμο. Αυτός που του χρωστάνε είναι εξ ορισμού δυνατός, έστω δυνατότερος από αυτόν που του χρωστάει. Και γνωρίζει πολύ καλά το νόμο. Οπότε ξέρει πολύ καλά ότι υπάρχει σοβαρή πιθανότητα να μην πάρει τίποτα. Άρα θα προσπαθήσει να πάρει όσα περισσότερα μπορεί.

Αυτή ακριβώς είναι η ιστορία με τις ευνοϊκές ρυθμίσεις ασφαλιστικών ταμείων και εφορίας. Αρχικά οι επιχειρηματίες δεν πλήρωναν τις νόμιμες εισφορές τους. Τα ταμεία τους έβαζαν πρόστιμα. Άρα έβγαζαν περισσότερα. Όταν όμως σταμάτησαν να πληρώνουν και τα πρόστιμα, να κάνουν πτωχεύσεις και να μεταβιβάζουν περιουσίες, και τα ταμεία κατάλαβαν ότι δεν χρωστάνε μόνο σε αυτούς αλλά και σε πολλούς άλλους, τους είπαν "ελάτε εδώ, πόσα μπορείτε να δίνετε το μήνα, σε πόσους μήνες θέλετε να ξεχρεώσετε, πώς θέλετε να πληρώνετε". Και όχι μόνο αυτό. Αλλά και 50% κάτω οι προσαυξήσεις στο διακανονισμό και 80% κάτω στην εφάπαξ καταβολή.

Αυτό το πέτυχαν όμως επιχειρηματίες, κανείς άλλος. Και το πέτυχαν διότι είναι πιο κοντά στην έννοια της ζούγκλας (όχι και όλοι, και εκεί έχουν αρχίσει να χαλάνε τα πράγματα). Ο μέσος μισθωτός δεν χρωστάει σε ΙΚΑ και εφορία, αλλά χρωστάει σε τράπεζες. (Σε ένα παλιότερο post είχα γράψει σχετικά με αυτά τα χρέη και πόσο διαφωνώ με τους λόγους που δημιουργήθηκαν, αλλά αυτό είναι ένα άλλο θέμα που δεν μας απασχολεί εδώ). Έχει λοιπόν την εντύπωση ότι αν δεν πληρώσει, θα πάθει κάτι κακό. Και σίγουρα θα πάθει, αν δεν πληρώσει μόνο ένας. Αν δεν πληρώσει κανείς όμως;

Πολλές τράπεζες ενημερώνουν τους πελάτες τους ότι τους επιστρέφουν 10% των τόκων που, νόμιμα και σύμφωνα με την μεταξύ τους υπογεγραμμένη σύμβαση, πρέπει να πληρώνουν αν, απλώς πληρώνουν κανονικά! Αυτό, παρόλο που ο περισσότερος κόσμος δεν το έχει καταλάβει, είναι δείγμα αδυναμίας. Έβαλαν το πρώτο νερό στο κρασί τους. Αν λοιπόν, από αύριο σταματήσουν όλοι να πληρώνουν τις δόσεις των καταναλωτικών, τι θα κάνουν οι τράπεζες; Θα τους βάλουν όλους φυλακή -που σημαίνει ότι θα τους πληρώνουν και από πάνω; Θα κατασχέσουν τα ακίνητα όλης της Ελλάδας -που σημαίνει αφενός ότι θα τα απαξιώσουν οικονομικά και αφετέρου ότι δεν θα υπάρχει κανείς να τα αγοράσει; Όχι. Θα κάνουν διευκολύνσεις.

Όταν συναλλάσσεσαι με εμπόρους -μια κατηγορία ανθρώπων που, κατά τα άλλα, σέβομαι και θαυμάζω πάρα πολύ- πρέπει να είσαι και εσύ λίγο έμπορος για να τα βγάλεις πέρα. Και όπως ξέρεις να απολαμβάνεις τα αγαθά των καλών περιόδων και της ευρωστίας πρέπει να μάθεις ότι υπάρχουν και οι περίοδοι της κρίσης, και τότε μόνο οι πραγματικά δυνατοί μπορούν να τα βγάλουν πέρα. Και δυνατός δε γεννιέσαι, γίνεσαι. Με μώλωπες, εκδορές και γενικώς στραπατσάρισμα της αλαβάστρινης από το βόλεμα μάπας σου. O αρχηγός της αγέλης συνήθως έχει το πιο ταλαιπωρημένο σώμα.